ปฏิวัติคนข่าวอภิวัฒน์สื่อ

                 โครงการใหญ่ ของสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย ในวาระครบรอบ 60 ปี แห่งการสถาปนาสมาคมเริ่มแล้วจากนาทีนี้เป็นต้นไปจนถึงปีหน้าซึ่งเป็นวันจริงและอาจมีโครงการต่อเนื่องไปจนกว่าจะบรรลุเป้าหมาย

เมื่อความคิดนี้จุดประกายขึ้นระหว่างการเดินทางร่วมกันวันหนึ่ง โดยคุณประดิษฐ์ เรืองดิษฐ์ นายกคนปัจจุบัน ผมช่วยเติมความฝันของเขาด้วยความฝันใหม่ว่า จะต้องหาเงินให้ได้สัก 60 ล้าน และโรดแม็พของโครงการนี้ จะต้องมุ่งไปสู่ โครงการที่เรียกว่า “60 ปี 60 ล้าน”

แน่นอนว่าผมไม่ได้มุ่งมั่นว่า เราจะต้องหาเงินให้ได้ 60 ล้านจริงๆ และนี่ไม่ใช่เป้าหมายทางการที่จะเอาไปอ้างอิงอะไรได้ แต่ความหมายสำคัญคือ เมื่อมองไปในอนาคต เราควรจะมีหลักประกันและมีความยั่งยืนในการทำงานเพื่อวงการสื่อพอสมควร ไม่ว่าจะเป็นงานการของสมาคมนักข่าว สภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติ หรือสถาบันอิศรา

โดยเฉพาะสภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติ โครงการจำนวนมากที่ได้ริเริ่มขึ้น และยังดำเนินการอยู่ เช่น โครงการทุนสนับสนุนการวิจัย วารสารวิชาการ “อิศราปริทัศน์” โครงการอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนาจริยธรรม ส่งเสริมความรู้ด้านกฎหมายและเพิ่มศักยภาพกลไกการทำงานสื่อทั่วประเทศ ซึ่งขณะนี้ทำไปแล้ว 2 ภาค คือภาคเหนือและภาคกลาง ครั้งต่อไปราวเดือนพฤศจิกายน 2557 ในภาคใต้และอีสาน โครงการเหล่านี้จำเป็นต้องมีทุนในการขับเคลื่อนไปสู่เป้าหมายระยะยาวให้ได้

เพื่อให้มีความชัดเจนมากขึ้นในเป้าหมาย เราจึงกำหนดคีย์เวิร์ด “ปฏิวัติคนข่าว อภิวัฒน์สื่อ” ขึ้นมาเพื่อเป็นกุญแจไขไปสู่ประตูความฝัน โดยพิจารณาประกอบกับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น

ยุคสมัยแห่งความเปลี่ยนแปลงของภูมิทัศน์สื่อ หรือ Media Landscape ได้สร้างปรากฏการณ์ใหม่ ความรู้ใหม่ทางด้านการสื่อสารที่ผู้เกี่ยวข้อง ทั้งผู้ประกอบวิชาชีพสื่อ ผู้ประกอบการสื่อ ผู้บริโภคข่าวสาร ก้าวตามไม่ทันเทคโนโลยีที่เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว  ในแง่การบริหารจัดการ สื่อได้พัฒนาการจากกิจการขนาดเล็กไปสู่ความเป็นอุตสาหกรรม ที่มีเป้าหมายในเชิงธุรกิจมากขึ้น

การเปลี่ยนแปลงลักษณะการทำงาน จาก Single Newsroom มาสู่ Convergence Newsroom  เพื่อตอบสนองการส่งข่าวสาร ข้อมูล หลายแพลตฟอร์ม ทำให้ผู้ประกอบวิชาชีพ เปลี่ยนสถานะจาก “คนข่าว” เป็นเพียง “คนงาน” ในโรงงานอุตสาหกรรมข่าว กองบรรณาธิการซึ่งควรมีความเป็นอิสระ ก็ตกอยู่ภายใต้การครอบงำของทุนธุรกิจ ทำให้เกิดความขัดแย้งระหว่างเป้าหมายเชิงอุดมการณ์ และธุรกิจ ส่งผลกระทบต่อการทำงานตามหลักการและจริยธรรมวิชาชีพของสื่อสารมวลชน

สำคัญที่สุดของยุคสมัยแห่งความเปลี่ยนแปลง คือการปรับตัวของคนข่าวอย่างฉับพลัน

ชาร์ล ดาว์วิน บิดาแห่งกฎวิวัฒนาการ กล่าวว่า

“ไม่ใช่เผ่าพันธุ์ที่แข็งแรงที่สุด หรือฉลาดที่สุดที่จะอยู่รอด แต่เป็นเผ่าพันธุ์ที่ตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงได้มากที่สุด”

การปรับตัวอย่างฉับพลัน หรือการปฏิวัติคนข่าว เป็นเป้าหมายหลัก ในขณะที่การพัฒนาการหรือการอภิวัฒน์ระบบการทำงานของสื่อเพื่อไปสู่เป้าหมาย การทำงานในเชิงอุดมการณ์ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี อุตสาหกรรมสื่อ  รวมทั้งความคิดเห็นของคนในสังคมที่มีความหลากหลายมากขึ้น จึงเป็นภารกิจอันสำคัญยิ่งในวาระครบรอบ 60 ปี สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย อันมีนามอิศรา อมันตกุล เป็นต้นกระแสธาร

ในยุคสมัยแห่งการปฏิรูปรอบใหม่ การปฏิรูปสื่อย่อมหมายถึงการสร้างเสริมศักยภาพสื่อให้แข็งแรงขึ้นทั้งในแง่กายภาพ คือความคล่องแคล่วว่องไวในการใช้เครื่องมือสื่อสาร และใจที่รู้รับผิดชอบต่อสังคม 60 ปีปฏิวัติคนข่าว อภิวัฒน์สื่อ คือ 1 ในกระบวนการปฏิรูปสื่อ